Czy w Nigerii jest bezpiecznie? Poznaj aktualne zagrożenia

Nigeria nie należy do krajów bezpiecznych dla turystów ani obcokrajowców. W wielu regionach występują porwania, napady z bronią oraz zagrożenie ze strony ugrupowań terrorystycznych. Zanim zdecydujesz się tam wyjechać, warto poznać aktualne zagrożenia i rejony szczególnego ryzyka.

Czy Nigeria jest krajem bezpiecznym dla turystów i mieszkańców?

Sytuacja bezpieczeństwa w Nigerii znacznie różni się w zależności od regionu i aktualnych wydarzeń politycznych. Kraj ten uznawany jest przez wiele rządów, w tym Polskę i państwa UE, za obszar o podwyższonym ryzyku zarówno dla turystów, jak i mieszkańców. Istnieją realne zagrożenia związane z działalnością grup zbrojnych, przestępczością zorganizowaną, a także porwaniami dla okupu, które dotykają zarówno lokalnych mieszkańców, jak i cudzoziemców.

Statystyki pokazują, że w Nigerii regularnie odnotowuje się akty terroru, rabunki oraz przestępstwa na tle ekonomicznym, zwłaszcza w większych miastach oraz na północnym wschodzie kraju. W rejonach dotkniętych konfliktem sytuacja bywa skrajnie niebezpieczna — ONZ oraz międzynarodowe organizacje humanitarne notują corocznie setki przypadków zabójstw, zamachów bombowych i masowych porwań. Poniższa tabela obrazuje wybrane porównanie danych dotyczących bezpieczeństwa w Nigerii między turystami a mieszkańcami:

Mieszkańcy Nigerii muszą mierzyć się również z zagrożeniami wynikającymi z braku stabilności politycznej, czasowych zamieszek i sporadycznych blokad dróg, które niemal nie występują w typowych krajach rozwiniętych. Turyści są dodatkowo bardziej narażeni na oszustwa oraz stają się potencjalnym celem napadów i porwań, w szczególności poza głównymi strefami biznesowymi i hotelowymi dużych miast.

Jakie są najczęstsze zagrożenia dla bezpieczeństwa w Nigerii?

Najczęstsze zagrożenia dla bezpieczeństwa w Nigerii obejmują przestępczość zorganizowaną, terroryzm, porwania dla okupu oraz konflikty etniczne i religijne. Szczególnie istotne są regularne ataki organizacji Boko Haram oraz ugrupowania ISWAP (Islamic State West Africa Province), które od lat destabilizują północno-wschodnie regiony kraju, a liczba ofiar tych działań sięga co roku kilku tysięcy.

Wysoki poziom przestępczości, zwłaszcza w dużych miastach takich jak Lagos, Abuja czy Port Harcourt, obejmuje kradzieże, napady z bronią i wymuszenia. Policyjne raporty i dane międzynarodowych organizacji wskazują, że w ciągu ostatnich lat wzrosła także liczba przypadków porwań – Nigerię klasyfikuje się w światowej czołówce pod względem tego typu incydentów, a według Nigeria Security Tracker w samym 2023 roku odnotowano ponad 5800 przypadków porwań.

W niektórych regionach Nigerii występują również powtarzające się konflikty pomiędzy pasterzami Fulani a rolnikami, prowadzące do licznych aktów przemocy i pogorszenia bezpieczeństwa. Konflikty te napędzane są nielegalnym handlem bronią oraz problemami związanymi z degradacją środowiska. Problemem pozostaje także piractwo w Zatoce Gwinejskiej – Nigeria była w ostatnich latach jednym z głównych światowych ognisk tej działalności, według Międzynarodowego Biura Morskiego, notując 35% światowych porwań na morzu w 2022 roku.

Zagrożenia w Nigerii mają charakter złożony i różnią się geograficznie; w kilku obszarach kraju występuje ich nagromadzenie, co czyni je szczególnie ryzykownymi dla mieszkańców i odwiedzających. Wskaźniki przestępczości oraz intensywność działań grup terrorystycznych są nadal wysokie, pomimo wprowadzania lokalnych i międzynarodowych programów bezpieczeństwa.

W których regionach Nigerii występuje największe ryzyko?

Największe ryzyko w Nigerii występuje w regionach północno-wschodnich, szczególnie w stanach Borno, Yobe oraz Adamawa, gdzie aktywne są ugrupowania terrorystyczne Boko Haram i ISWAP. Coroczne raporty Amnesty International oraz Departamentu Stanu USA wskazują, że to właśnie tam odnotowuje się najwięcej incydentów zbrojnych, porwań i zamachów na ludność cywilną. Wysokie zagrożenie przestępczością zorganizowaną, obejmującą napady rabunkowe i porwania dla okupu, obserwuje się również w regionie Delty Nigru (stany Delta, Bayelsa, Rivers), gdzie działają gangi i uzbrojone grupy lokalne.

Dla porównania poziomu zagrożenia w poszczególnych regionach Nigerii poniżej znajduje się tabela, przygotowana na podstawie danych ONZ, raportów MSZ oraz analiz polskich służb konsularnych z ostatnich lat:

Jak pokazuje powyższa tabela, stany północno-wschodnie oraz Delta Nigru są niezmiennie najbardziej niebezpiecznymi obszarami pod względem zagrożeń dla bezpieczeństwa. Północno-wschodnia Nigeria wyróżnia się liczbą poważnych incydentów o charakterze terrorystycznym, natomiast Delta Nigru pozostaje liderem w statystykach porwań dla okupu, szczególnie wśród cudzoziemców i osób przyjezdnych.

Nawet w największych miastach, takich jak Lagos, ryzyko jest wyraźnie niższe, jednak wciąż istotnym problemem pozostają kieszonkostwo i drobna przestępczość — zwłaszcza po zmroku oraz na obrzeżach miasta.

Jak wygląda sytuacja związana z przestępczością i terroryzmem w Nigerii?

Sytuacja związana z przestępczością i terroryzmem w Nigerii pozostaje poważna i dynamiczna. Kraj zmaga się zarówno z wysokim poziomem przestępczości pospolitej, jak i działalnością uzbrojonych grup ekstremistycznych, zwłaszcza na północy i wschodzie. W północno-wschodniej Nigerii aktywne są takie organizacje jak Boko Haram i ISWAP (Islamic State’s West Africa Province), których działania obejmują zamachy bombowe, ataki na osady cywilne i infrastrukturę oraz porwania.

Według danych Nigeryjskiej Komisji ds. Pokoju (Nigeria Security Tracker) w 2023 roku liczba ofiar terroryzmu i powiązanej przemocy przekroczyła 5800 osób. Przestępczość zorganizowana, w tym napady z bronią, porwania dla okupu i bandytyzm nasila się także w środkowych oraz północno-zachodnich stanach, gdzie operują tzw. „bandyci”, czyli luźno powiązane zbrojne grupy rabunkowe.

W największych miastach, takich jak Lagos i Abuja, przestępczość uliczna obejmuje kradzieże, napady, rozboje oraz oszustwa, nierzadko z użyciem przemocy. Odnotowuje się także przypadki brutalnych napaści na drodze (tzw. „highway robberies”), a w regionie Delty Nigru nasila się przestępczość powiązana z handlem ropą naftową, sabotażem i wymuszeniami.

Działalność terrorystyczna i przestępcza w Nigerii, ze względu na swój zasięg i intensywność, powoduje utrzymywanie się tego kraju wysoko na światowych listach zagrożeń bezpieczeństwa. Międzynarodowe organizacje monitorujące bezpieczeństwo, takie jak Global Terrorism Index oraz Human Rights Watch, klasyfikują Nigerię jako jeden z krajów najbardziej dotkniętych terroryzmem i przemocą wewnętrzną na świecie.

Czy w Nigerii istnieje ryzyko porwań i oszustw?

Ryzyko porwań i oszustw w Nigerii należy do najwyższych na kontynencie afrykańskim, co potwierdzają m.in. raporty amerykańskiego Departamentu Stanu oraz brytyjskiego Foreign Office. Dochodzi tam zarówno do porwań dla okupu (zwłaszcza cudzoziemców, pracowników firm międzynarodowych, a także obywateli krajowych), jak i oszustw opartych na technikach socjotechnicznych, w tym oszustw internetowych typu „na nigeryjskiego księcia”. W 2023 roku w Nigerii odnotowano ponad 2 tysiące porwań, a szacunkowa suma okupu przekroczyła 18 milionów dolarów.

Szczególnie zagrożone regiony to południowy wschód, północ kraju oraz Delta Nigru – to tam działają najaktywniej grupy zbrojne, gangi oraz piraci rzeczni, specjalizujący się w porwaniach oraz wymuszeniach. Oszustwa internetowe, w tym ataki phishingowe oraz kradzież tożsamości, mają zasięg ogólnokrajowy i są wymierzone zarówno w osoby fizyczne, jak i firmy. Poza typowymi „scamami”, notuje się także wyłudzenia rzekomych opłat urzędowych czy fałszywe inwestycje.

Typowe metody działań przestępców obejmują:

• uprowadzenia „na fałszywego funkcjonariusza” (podszywanie się pod policję lub służby bezpieczeństwa),
• zasadzki na drogach i podczas podróży biznesowych,
• kłamliwe oferty pracy lub współpracy biznesowej z żądaniem wpłaty zaliczki,
• fałszywe romanse internetowe i szeroko zakrojone wyłudzenia finansowe,
• korzystanie z zaawansowanych technik socjotechnicznych przez telefon lub e-mail.

Według danych Interpolu, Nigeria pozostaje jednym z największych światowych centrów oszustw e-mailowych BEC („Business Email Compromise”), a liczba zgłaszanych przypadków rośnie corocznie o kilkanaście procent. Przestępcy często działają w zorganizowanych grupach, a porwania bywają zgłaszane do mediów dopiero po ich zakończeniu, co utrudnia pełną ocenę skali problemu.

Jak zadbać o własne bezpieczeństwo podczas podróży do Nigerii?

Zachowanie maksymalnej czujności oraz unikanie zbędnego ryzyka ma istotne znaczenie dla bezpieczeństwa w Nigerii. Zaleca się podróżować wyłącznie w towarzystwie lokalnych przewodników lub zaufanych osób, szczególnie poza dużymi miastami, gdzie ryzyko przestępstw i napadów jest największe. Rekomenduje się też monitorowanie komunikatów ambasady RP oraz bieżących ostrzeżeń dla podróżnych, np. poprzez system Odyseusz MSZ.

Zdecydowanie należy unikać przemieszczania się po zmroku, korzystania z nieoficjalnych środków transportu i przyjmowania zaproszeń od nieznajomych. Bezpieczna komunikacja polega na korzystaniu jedynie z zaufanych taksówek (najlepiej zamawianych przez hotel) oraz ograniczaniu udostępniania swojego harmonogramu i danych osobowych osobom postronnym. Przechowywanie dokumentów, gotówki i kart płatniczych w ukrytych miejscach oraz korzystanie z portfeli RFID skutecznie ogranicza ryzyko kradzieży.

Przed wyjazdem wymagane jest wykupienie ubezpieczenia obejmującego zarówno zdarzenia kryminalne, jak i ewakuację medyczną, ponieważ standard opieki zdrowotnej poza Abuja i Lagos jest bardzo niski. Zaleca się także przygotować kopie dokumentów oraz spisać najważniejsze numery alarmowe, w tym kontakt do ambasady. Dla zwiększenia bezpieczeństwa należy bezwzględnie przestrzegać zasad ubioru odpowiednich do regionu — północ kraju, z powodu wprowadzenia szariatu, obowiązują restrykcyjne normy stroju.

Powszechna jest wśród doświadczonych podróżników praktyka noszenia tzw. „dummy wallet” – portfela z niewielką ilością gotówki na wypadek kradzieży oraz korzystania z GPS trackera lub aplikacji śledzącej lokalizację, co umożliwia szybsze wezwanie pomocy w razie zagrożenia. Pracownicy organizacji międzynarodowych rutynowo zmieniają trasy przejazdu i planują alternatywne drogi ewakuacji, na co zwraca uwagę raport Interpolu z 2023 roku. Ograniczenie obecności w mediach społecznościowych i rezygnacja z publikowania informacji o swoim pobycie znacząco redukuje ryzyko potencjalnego porwania.

Jakie środki ostrożności zalecają polskie i międzynarodowe służby?

Polskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych kategorycznie odradza wszelkie wyjazdy turystyczne i służbowe do północno-wschodnich stanów Nigerii, takich jak Borno, Yobe czy Adamawa, ze względu na działalność Boko Haram oraz wysokie ryzyko zamachów i porwań. Zaleca się unikanie wszelkich zgromadzeń publicznych, bazarów, targów oraz miejsc kultu, a także ograniczenie poruszania się po zmroku, nawet w dużych miastach takich jak Lagos czy Abuja.

Międzynarodowe służby, w tym brytyjski Foreign Office i amerykański Departament Stanu, rekomendują zachowanie szczególnej ostrożności podczas podróży samochodem – sugerując korzystanie wyłącznie ze sprawdzonych przewoźników i rezygnację z nocnych przejazdów na długich dystansach z powodu wysokiego zagrożenia napadami z bronią oraz porwaniami dla okupu. Ponadto zaleca się rezerwowanie noclegów wyłącznie w hotelach oferujących podwyższone standardy bezpieczeństwa oraz każdorazowe meldowanie się w ambasadzie.

Przedstawiciele służb i MSZ podkreślają konieczność stałego monitorowania lokalnych komunikatów bezpieczeństwa i bieżących informacji w mediach — zwłaszcza w sytuacjach nagłych wydarzeń, zamieszek czy wprowadzania godziny policyjnej. Osobom przebywającym w Nigerii rekomenduje się pozostawanie w kontakcie z ambasadą swojego kraju oraz ścisłe unikanie rejonów przygranicznych z Kamerunem, Czadem i Nigrem, gdzie przemyt oraz aktywność zbrojnych grup są najbardziej nasilone.

W oparciu o zalecenia służb, przed wyjazdem do Nigerii należy zadbać o następujące aspekty:

• Upewnić się, że paszport jest ważny minimum 6 miesięcy od daty planowanego powrotu oraz posiada aktualną wizę nigeryjską i wymagane szczepienia (np. na żółtą febrę – obowiązkowe potwierdzenie w formie międzynarodowej żółtej książeczki szczepień).
• Przedstawić dokładny plan podróży rodzinie i pracodawcy oraz uzgodnić regularne meldowanie się i udostępnianie lokalizacji.
• Zabezpieczyć środki łączności awaryjnej – np. telefon satelitarny lub lokalną kartę SIM z zapisanymi numerami alarmowymi policji i ambasady.

Wszystkie powyższe wskazania znacząco podnoszą bezpieczeństwo podróżujących i stanowią zestaw działań rekomendowanych przez międzynarodowe służby konsularne oraz MSZ w realiach dynamicznej i trudnej sytuacji bezpieczeństwa w Nigerii. Przestrzeganie tych zasad to najlepszy sposób na ograniczenie ryzyka stania się celem przestępstw lub ofiarą wypadków w jednym z najbardziej niebezpiecznych krajów Afryki.